 |
| GS Trịnh Xuân Thuận tại tòa soạn VietNamNet |
Tôi nghĩ vấn đề tâm linh rất quan
trọng với một nhà khoa học vì khoa học không thể cho chúng ta biết cái gì phải
hoặc trái, chỉ có tâm linh như là đạo Phật mới cho ta biết, chỉ cho chúng ta
một cách sống sao cho phải với gia đình và người khác xung quanh chúng ta.
Chỉ sau thông tin giao lưu trực tuyến, hàng trăm
câu hỏi của bạn đọc dồn dập gửi về VietNamNet liên quan đến khoa học thiên văn
và Phật giáo, hai nửa kết tinh trong thế giới của nhà Vật lý thiên văn Trịnh
Xuân Thuận.
Coi đây là cơ hội để thỏa mãn mối quan tâm đến
vũ trụ của mình, nhiều bạn đọc đã gửi những chùm câu hỏi lên tới 4-5 câu liên
tiếp, thậm chí là 9 câu.
GS Thuận bày tỏ, ông hi vọng có thể giúp
cho nền Vật lý thiên văn ở Việt Nam phát triển, đáp ứng khao khát hiểu biết và
chiêm ngưỡng vũ trụ của người Việt.
Như một bản năng, sự sống, linh hồn, tiền
kiếp là những từ khóa được độc giả nói đến nhiều nhất.
Sự sống của con người liên quan đến tuổi
thọ của Trái Đất là một sự gặp gỡ tình cờ và đáng quý trong mối quan tâm của
bạn đọc.
Trước những thông tin về số phận Trái Đất, bạn
đọc Lê Thanh Sơn (Hà Nội) hi vọng: “Con người có thể can thiệp bằng cách cung
cấp thêm nguyên liệu để kéo dài quá trình hoạt động của mặt trời được không?”.
Là nhà khoa học, GS Trịnh Xuân Thuận đã dành ưu ái để giải đáp điều này.
Sự kết hợp tuyệt đẹp của khoa học và Phật
giáo ở GS Thuận cũng là vùng trũng hút câu hỏi như một sự gặp gỡ với suy tư của
bạn đọc:
Bạn đọc
Đông Bích (Hà Nội) băn khoăn:
“Càng nghiên cứu về tôn giáo, tín ngưỡng của các
tộc người cổ đại tôi càng thấy giữa tôn giáo của họ và thiên văn học có nhiều
mối liên hệ về mặt tư duy. Tuy nhiên, với khả năng hiện nay, tôi chưa xác định
được rõ mối liên hệ ấy là gì?”; bạn đọc Vũ Thị Anh Hằng (Hà Nội) “Lượng tử và
Hoa sen là quyển sách của GS viết dưới góc độ mối quan hệ giữa Phật giáo và Vật
lý học, bằng một câu ngắn gọn nhất Giáo sư có thể nói lên mối quan hệ này được
không?”
Kết tinh của một nhà khoa học và một phật tử
trong GS Trịnh Xuân Thuận khiến ông rất vui vẻ thể hiện sự đồng cảm với những
suy tư từng trải qua.
Do lịch công tác dày đặc trong thời gian lưu lại
Việt Nam, mặc dù tỏ ra rất thích thú với những câu hỏi của bạn đọc VietNamNet
nhưng GS Trịnh Xuân Thuận chỉ có 1 giờ ngắn ngủi để giải đáp trước khi ra sân
bay.
Trong một giờ làm việc gấp gáp và tập trung, GS
Trịnh Xuân Thuận cùng ekip thực hiện chương trình đã cố gắng khái quát và đáp
ứng những nội dung được nhiều bạn đọc quan tâm nhất.
Vào một dịp khác, GS Thuận mong muốn sẽ được
quay trở lại với người yêu thiên văn ở Việt Nam và chia sẻ niềm đam mê chiêm
ngưỡng vũ trụ. Dưới đây là những nội dung đã được GS Trịnh Xuân Thuận chọn lọc
và trả lời bạn đọc.
 |
| Chăm chú xem các câu hỏi của độc giả |
Ninh Duy
Sự, nam, 38 tuổi
Thưa giáo sư, trước hết cháu xin kính chúc giáo
sư mạnh khỏe, hạnh phúc và có thêm nhiều cống hiến cho nền khoa học của loài
người. Xin hỏi giáo sư: Sau lần về thăm quê hương này, giáo sư đã có kế hoạch
gì để trực tiếp giúp nền khoa học nước nhà phát triển hơn (như giáo sư Ngô Bảo
Châu đã làm) hay không? Xin cảm ơn giáo sư!
GS Trịnh
Xuân Thuận: Trong lần về Việt Nam
này, tôi đã gặp gỡ nhiều lãnh đạo các trường đại học. Ở Việt Nam hiện nay, Vật
lý thiên văn chưa được giảng dạy ở đại học và cũng chưa có nghiên cứu về lĩnh
vực này, chưa có kính thiên văn lớn để phục vụ nghiên cứu. Cá nhân tôi luôn sẵn
sàng giúp đỡ để Vật lý Thiên văn có thể phát triển ở Việt Nam. Tuy nhiên, tôi
nghĩ đây không chỉ là vấn đề khoa học mà còn là là vấn đề chính trị vĩ mô. Các
nhà lãnh đạo của chúng ta cần chú trọng phát triển khoa học cơ bản, tức là phải
có tiền đầu tư vào khoa học cơ bản . Tôi mong các nhà lãnh đạo nhìn xa và đầu
tư vào khoa học cơ bản để mai kia có thể đầu tư vào vật lý thiên văn.
Bảo Thơ, nữ, 30 tuổi
Thưa giáo sư, Cháu được biết bác còn là một Phật
tử, mong bác cho biết mối liên hệ giữa vũ trụ và Phật giáo? Phật giáo có ảnh
hưởng như thế nào trong các nghiên cứu về vũ trụ của Bác? Cháu cảm ơn bác nhiều
và kính mong bác luôn mạnh khoẻ, an lạc.
GS Trịnh
Xuân Thuận: Tôi đã rất quan tâm đến
Phật giáo vì Phật giáo có một cách rất khoa học để nhìn về vũ trụ.
Nhưng khoa học và Phật giáo là hai cách nhìn về
vũ trụ và không nên dùng Phật giáo để chứng minh cho khoa học hoặc dùng khoa
học để chứng minh cho Phật giáo.Vì Phật giáo và khoa học là hai lối suy tư khác
nhau. Đó là hai cái nhìn thực tại có tương đồng với nhau.
Ví dụ: đạo Phật nói cái gì cũng vô thường thì
tất cả khoa học trong thế kỷ 20 đều nói vũ trụ phải thay đổi từ lúc sinh ra
(Big Bang) cho đến bây giờ.
Mà tất cả những gì trong vũ trụ đều phải thay
đổi hết. Các ngôi sao sinh ra sống cuộc đời và chết đi trong mấy triệu năm hoặc
mấy tỉ năm.
Phật nói mọi sự kiện trong vũ trụ đều liên hệ
với nhau thì tất cả khoa học thế kỷ 20 cũng nói điều đó. Ví dụ khoa học nói
chúng ta là con đẻ của các ngôi sao, và tất cả các sinh tố trong người chúng
ta, trừ hydrogen va helium đều bởi các ngôi sao tạo ra. Vậy chúng ta là anh em
của các sinh vật khác. Vậy khoa học và Phật giáo có rất nhiều sự tương đương
với nhau.
Tôi nghĩ vấn đề tâm linh rất quan trọng với một
nhà khoa học vì khoa học không thể cho chúng ta biết cái gì phải hoặc trái, chỉ
có tâm linh như là đạo Phật mới cho ta biết, chỉ cho chúng ta một cách sống sao
cho phải với gia đình và người khác xung quanh chúng ta.
Nguyễn
Trí Hiếu, nam, 18 tuổi
Theo những gì em biết thì mọi vật chất đều có
tuổi thọ hữu hạn. Và như vậy trái đất của chúng ta rồi cũng sẽ diệt vong. Thưa
Giáo sư, điều em hiểu như vậy có đúng không ? Tương lai trái đất của chúng ta
rồi sẽ như thế nào ? Liệu loài người có phương cách gì thay đổi được số phận
của trái đất không?
GS Trịnh Xuân Thuận: Tương lai của trái đất tùy thuộc vào số phận của mặt
trời. Sự sinh sống trên trái đất phải có năng lượng của mặt trời. Mà Vật lý
thiên văn nói rằng mặt trời chỉ sống được 4,5 tỷ năm nữa thôi.
Trong 4,5 tỷ năm nữa mặt trời sẽ chết đi và trở
thành một ngôi sao lùn không có năng lượng nữa. Như vậy sẽ không có sự sinh
sống gì trên trái đất nữa. Không có phương pháp gì để thay đổi số phận trái
đất. Sau 4,5 tỉ năm, nếu nhân loại còn sống thì phải đi tìm ngôi sao khác và
dùng năng lượng của nó để tồn tại.
Vũ Văn Hạnh, nam, 27 tuổi
Kính chào giáo sư. Kính chúc giáo sư và gia đình
mạnh khoẻ! Trên con đường chinh phục đỉnh cao khoa học, làm thế nào giáo sư
vượt qua được những chi phối của cơm áo gạo tiền hàng ngày?
GS Trịnh Xuân Thuận: Tôi may mắn được các trường
ĐH Mỹ cho tôi học bổng cả lúc tôi làm cử nhân và tiến sỹ. Để có tiền phụ thêm
tôi đi làm những công việc nhỏ lúc mùa hè không phải đi học.
TRẦN HỮU
TIẾN, nam, 44 tuổi
Xin chào giáo sư ! Tôi là đọc giả của hầu hết
tác phẩm của giáo sư tại Việt Nam, và thích nhất là tính triết lý mang màu sắc
thiền trong các trang sách của ông.Vậy theo ông đâu là ý nghĩa cho sự tồn tại
của loài người khi mà thời gian xuất hiện của họ chỉ là một ánh chớp trong quá
trình tiến hóa của vũ trụ,tương lai của trái đất này sẽ phụ thuộc vào cái
gì:tiến hóa,các nhà chính trị hay đấng siêu nhiên? Mong được nghe ý kiến của
giáo sư.
GS Trịnh Xuân Thuận: Đối với tôi, ý nghĩa sự tồn tại của loài người là để
chiêm ngưỡng sự hài hòa và vẻ đẹp của vũ trụ. Vũ trụ sẽ không có nghĩa lý nếu
không có chúng sinh có tri thức để chiêm ngưỡng nó.
Nguyễn Bùi Anh Dũng, nam, 18 tuổi
Thưa giáo sư! Cháu là một người rất đam mê thiên
văn học. Cháu được biết việc biến đổi khí hậu hiện nay đang có hai luồng tranh
luận trái chiều nhau. Có những nhà khoa học nói rằng đó chỉ là sự biến đổi theo
quy luật của Trái Đất, những vận động của Trái Đất làm cho khí hậu biến đổi,
con người chỉ tác động rất nhỏ đến sự nóng lên của Trái Đất. Còn quan điểm của
một số nhà khoa học khác nói rằng những hoạt động của con người đang là nguyên
nhân chính làm cho khí hậu trên Trái Đất nóng lên, quan điểm này đươc đa số ủng
hộ hơn. Vậy ý kiến của giáo sư về vấn đề này như thế nào?cháu xin cảm ơn giáo
sư!
GS Trịnh
Xuân Thuận: Theo tôi, sự nóng lên của
Trái Đất là do con người. Các nhà khoa học đã quan sát là từ khi con người phát
minh ra khoa học kỹ thuật thì CO2 đã tăng lên rất nhiều trong không khí của
trái đất. Đây là nguyên nhân làm cho Trái Đất nóng lên. Vậy chúng ta phải thay
đổi lối sống của chúng ta, không dùng những xăng, dầu để chạy xe nữa. Nếu không
Trái Đất sẽ trở nên quá nóng để nhân loại có thể ở và sinh sống được.
Chúng ta phải bảo vệ Trái Đất.
Nguyễn
Anh Tuân, nam, 25 tuổi
Được biết, giáo sư là người nổi tiếng về khoa
học vũ trụ, cho nên cho cháu hỏi, vũ trụ này là hữu hạn hay là vô hạn, chúng ta
có thể đếm được các hành tinh trên vũ trụ này không, và ngoài trái đất chúng ta
sống thì có hành tinh nào giống như trái đất của chúng ta, có con người đang
sống không vậy? giao sư giải đáp cho cháu, cháu cảm ơn giáo sư nhiều.
GS Trịnh Xuân Thuận: Hiện giờ, khoa học thiên văn nói rằng chúng ta đang ở
trong một ngân hà có 100 tỷ ngôi sao như Mặt trời và có 100 tỷ ngân hà trong vũ
trụ.
Vậy nếu mỗi ngôi sao có một hệ có 10 hành tinh
thì số hành tinh trong vũ trụ là 10 x 100 tỷ x 100 tỷ. Vì vậy, tôi nghĩ rất có thể
có sự sinh sống khác trên một hành tinh khác trên vũ trụ.
Hiện tại, chúng ta chưa tìm được dấu hiệu của
một sự sinh sống của người ngoài loài người trong vũ trụ.
Hiện nay, các nhà thiên văn đã tìm ra được
khoảng 1500 hành tinh ngoài hệ mặt trời.
Phần đông các hành tinh lớn hơn trái đất và bằng
khí nên không có sự sinh sống được. Nhưng cũng có một số hành tinh giống như
Trái Đất.
Hiện giờ, chúng ta đang tìm xem có nước ở trên
đó không, xem có thể sinh sống được không? Chúng ta cũng đã tìm kiếm xem có làn
sóng radio nào từ các hành tinh khác đến nhưng đến nay vẫn chưa thấy có.
Những tin đồn về UFO và người ngoài hành tinh
đến thăm trái đất, tôi không tin vì không có bằng chứng khoa học cụ thể gì.
Tôi nghĩ nếu có người ngoài hành tinh đến thăm
trái đất thì họ đã đến Liên Hiệp Quốc là đại biểu cho cả nhân loại trên trái
đất chứ không đến một đồng quê chỉ có một vài người thấy.
Trịnh Thế
Khải , nam, 30 tuổi
Xin giáo sư cho biết hiện nay khoa học có cơ sở,
chứng cứ nào chứng minh có sự tồn tại của linh hồn hay không ? Vấn đề về tiền
kiếp dưới góc độ khoa học được xem xét như thế nào?
GS Trịnh
Xuân Thuận: Tới giờ, khoa học vẫn
chưa trả lời được những vấn đề về linh hồn sau sự chết của thân thể vật chất và
những vấn đề về tiền kiếp.
Đỗ Thành Nhân, nam, 42 tuổi
Xin Giáo sư vui lòng chia sẻ một vấn đề mà cháu
vẫn còn chưa chắc chắn lắm đó là : Dựa vào cơ sở nào để có thể tin được sự thực
là người Mỹ đã đặt chân lên mặt trăng hay chưa?
GS Trịnh
Xuân Thuận: Các nhà du hành vũ trụ
người Mỹ đã đem đá của Mặt trăng về trái đất và các vật thể đó rất khác những
vật thể của trái đất.
Thu Sinh,
nữ, 23 tuổi
Thưa giáo sư, các nhà nghiên cứu tại Cơ quan
nghiên cứu hạt nhân châu Âu (CERN)gần đây đã làm thí nghiệm với máy gia tốc và
phát hiện hạt neutrino có thể đạt vận tốc lớn hơn ánh sáng. Như vậy, khẳng định
của Einstein (không có vật chất nào trong vũ trụ có thể di chuyển nhanh hơn tốc
độ ánh sáng) là chưa đúng. Xin giáo sư cho biết quan điểm của mình về vấn đề
này. Xin chân thành cảm ơn giáo sư!
GS Trịnh
Xuân Thuận: Sự so sánh tốc độ hạt
Neutrino đối với ánh sáng rất khó ( chỉ cách nhau 60 nano giây). Vậy chúng ta
phải có kiên nhẫn để chờ đợi các nhóm khoa học khác dùng các dụng cụ khác đo
lại việc đó xem có đúng không? Nếu trong tương lai, các nhóm khoa học khác cùng
thấy sự kiện đó thì lúc đó chúng ta mới phải suy nghĩ về vấn đề sửa đổi lý
thuyết tương đối của Einstein. Hiện giờ thì quá sớm.
Thực hiện: Ban Giáo dục
theo VietNamNet
