1. Thức
dậy vào mỗi buổi sáng
Ngay
khi mới thức dậy, bạn có thể mỉm cười liền lập tức, nụ cười này mang tính giác
ngộ: bạn ý thức là một ngày mới được bắt
đầu và hăm bốn giờ tinh khôi là món quà mà sự sống đang hiến tặng cho bạn.
Đó là tặng phẩm quý giá nhất. Bạn có thể đọc thầm hoặc đọc lớn tiếng bài thơ
này:
Thức dậy
miệng mỉm cười
Hăm bốn
giờ tinh khôi
Xin
nguyện sống trọn vẹn
Mắt
thương nhìn cuộc đời.
Bạn có
thể vẫn nằm yên trên giường, buông thẳng hai tay và hai chân một cách thoải mái
trong khi đọc bài thi kệ ấy. Thở vào, đọc thầm câu đầu. Thở ra, đọc thầm câu thứ
hai. Thở vào, đọc câu thứ ba. Thở ra, đọc câu thứ tư. Và với nụ cười, bạn ngồi
dậy, quơ dép và đi vào phòng rửa mặt.
Múc nước
đổ vào chậu, thau hay vặn nước máy để rửa mặt
Bạn có thể có nhiều hạnh phúc trong thời
gian rửa mặt, súc miệng. chải đầu, cạo râu hay tắm, nếu bạn biết đem ý thức
chiếu rọi vào những gì bạn đang làm. Ví dụ khi mở nước, bạn biết là nước bắt đầu
chảy ra từ vòi nước và bạn cũng biết được là nước từ đâu chảy tới tận phòng rửa
mặt của bạn. Bạn có thể thầm đọc bài thi kệ sau đây:
Nước từ
nguồn suối cao
Nước từ
lòng đất sâu
Nước mầu
nhiệm tuôn chảy
Ơn nước
luôn tràn đầy.
Bài thi
kệ này giúp bạn thấy được nước từ đâu tới, biết được nước từ đâu tới. Cái thấy đó đã là thiền quán. Bạn cũng
biết rằng bạn đang may mắn, vì nước không bị cúp. Cái biết đó đem lại cho bạn hạnh
phúc. Cái biết đó là chánh niệm. Chánh niệm là ý thức, là khả năng nhận diện được
cái gì đang xảy ra ở đây trong giây
phút này. Cái đang xảy ra là bạn đang mở nước và có nước đang chảy ra.
Ở làng
Mai bên Pháp thỉnh thoảng cũng bị cúp nước. Mỗi lần như thế mình biết được cái
khổ khi không có nước và hạnh phúc khi có nước. Cái hạnh phúc chỉ được nhận diện
khi mình nhớ tới cái đau khổ! Tôi thường mở nước nhẹ thôi và lấy bàn tay hứng
nước mát lạnh phải vào hai mắt. Bên này mùa Đông nước lạnh lạnh lắm!
Cái cảm
giác do nước lạnh gây nên trên ngón tay, trên hai mắt và trên gò má rất dễ chịu. Bạn hãy nhận diện cảm giác
đó. Bạn tỉnh hẳn ra do cảm giác đó. Bạn hãy tận hưởng cái cảm giác đó. Bạn hạnh phúc cũng nhờ bạn
biết trân quý nước và nhờ tâm niệm biết ơn của bạn.
Lấy gáo
múc nước trong chum hay trong vại để đổ vào thau rửa mặt cũng thế, bạn hãy để
tâm ý vào từng động tác, đừng suy nghĩ đến những chuyện khác và quan trọng nhất
là phải thấy có niềm vui trong từng động
tác, đừng làm hấp tấp cho mau xong. Thiền là như thế !
Thiền
là có mặt thực sự cho mình trong từng giây phút của sự sống, và khả năng nhận
diện rằng mỗi giây phút của sự sống là một tặng phẩm của sự sống, một tặng phẩm
của đất trời. Cái hạnh phúc này được gọi là thiền duyệt (The joy of
meditation).
Chải
răng
Đây là
một thử thách cho bạn. Bạn có một tới hai phút để chải răng. Làm sao để bạn có
hạnh phúc trong thời gian ngắn ngủi ấy? Đừng hấp tấp, đừng cố chải răng cho mau
xong. Phải đem hết tâm ý đặt vào việc chải răng. Bạn có thì giờ để chải răng.
Bạn có
bàn chải, có kem và có răng để chải. Tôi đã trên tám mươi tuổi, vậy mà mỗi khi
chải răng tôi đều có hạnh phúc: tôi thấy đến tuổi này mà còn có mấy mươi cái
răng để chải là cũng mầu nhiệm lắm. Đây là sự thách thức: chải răng như thế nào
để bạn có được thảnh thơi và hạnh phúc
trong thời gian từ một phút đến hai phút chải răng. Làm được như thế là có thiền,
là thành công rồi đấy.
Đây là
một bài kệ bạn có thể sử dụng trong khi chải răng:
Chải
răng và súc miệng
Cho sạch
nghiệp nói năng
Miệng
thơm lời chánh ngữ
Hoa nở
tự vườn tâm.
Những
bài thi kệ giúp ta đưa ý thức trở về với những gì trong giây phút hiện tại. Ta
đừng bị kẹt vào những bài thi kệ, nếu ta có niệm, có định, nếu ta an trú được
trong hiện tại thì ta cũng không cần đến những bài thi kệ ấy lắm đâu.
Tắm dưới
gương sen, gội đầu, chải đầu, cạo râu, mặc áo
Trong
khi kỳ cọ, xoa xà phòng, cạo râu, chải đầu, mặc áo, ta đều có thể thực tập như
khi ta chải răng. Ta để tâm ý hoàn toàn vào cái ta đang làm. Ta làm cho thong
dong, cho hạnh phúc, như thể cạo râu, chải tóc, cạo đầu là việc quan trọng nhất
trên đời. Đừng để suy tư kéo ta đi về
quá khứ, đi về tương lai hay làm ta kẹt vào những lo lắng, sầu khổ, giận hờn.
Bạn tập
đi, vài ba ngày sẽ thấy tiến bộ, giống như tập đàn, chơi bóng bàn, tập hát... Bạn
hãy tập sống sâu sắc và thảnh thơi mỗi giây phút của đời sống hàng ngày. Mà muốn
được như vậy, tâm ý phải rời bỏ quá khứ, rời bỏ tương lai và rời bỏ ưu tư để trở
về với giây phút hiện tại. Giây phút hiện
tại là giây phút duy nhất chứa đựng sự sống với tất cả những mầu nhiệm của
nó.
Ngồi thở
Có người
ngồi thiền mỗi lần nửa giờ, bốn mươi lăm phút hoặc nhiều hơn. Ở đây tôi chỉ xin
bạn ngồi hai hoặc ba phút. Nếu sau này thấy ngồi thiền dễ chịu, bạn cứ việc ngồi
thêm, ngồi bao lâu cũng được.
Nếu
trong nhà bạn có bàn thờ Phật thì bạn có thể ngồi trước bàn Phật. Nếu không, bạn
chọn một nơi nào thích hợp, có thể là trước cửa sổ, ngồi nhìn ra ngoài trời. Sắm
một cái gối nhỏ, dày chừng mười tới mười lăm phân, kê dưới mông; hai bàn chân xếp
lại đầu gối đặt xuống bên ngoài chiếc gối nhỏ, như vậy mông và đầu gối trở
thành thế ba chân vạc, ngồi rất vững, không kẹt, có thể ngồi lâu không tê chân.
Chọn chiếc gối nhỏ có chiều dày thích hợp với bạn.
Bạn
cũng có thể đốt một cây nhang cho
khung cảnh được thanh thoát hơn. Tay cầm cây nhang cho khoan thai, tập trung
tâm ý vào việc đốt nhang và cắm nhang vào bình. Làm sao cho có chú tâm (niệm)
và tập trung (định) trong khi đốt nhang. Tâm ý hoàn toàn có mặt trong khi đốt
nhang. Ngồi xuống, để lưng và đầu thành một đường thật thẳng, thẳng mà không cứng.
Thở vào và chú ý tới tác động của hơi thở vào nơi bụng và nơi ngực. Thở ra và
chú ý tới tác động của hơi thở ra nơi bụng và nơi ngực.
"Thở
vào, tôi để ý tới tác động của hơi thở vào nơi bụng tôi và ngực tôi.
Thở ra,
tôi để ý tới tác động của hơi thở ra nơi bụng tôi và ngực tôi."
"Thở
vào, tôi ý thức được sự có mặt của toàn thân tôi.
Thở ra,
tôi mỉm cười với toàn thân tôi."
"Thở
vào, tôi ý thức về sự có mặt của những căng thẳng và đau nhức trong toàn thân
tôi.
Thở ra,
tôi buông thả những căng thẳng và đau nhức trong toàn thân tôi."
"Thở
vào, tôi thấy dễ chịu trong khi thở vào.
Thở ra,
tôi thấy thoải mái trong khi thở ra."
Bài tập
này nếu muốn, bạn có thể thực tập nhiều lần trong ngày, ngay cả ở sở làm, để có
thể dừng lại, thư giãn, và nhiều tươi mát hơn.
Thích Nhất Hạnh
http://www.thuvien-thichnhathanh.org/index.php/phap-mon/72-thin-tp-cho-ngi-bn-rn/333-thin-tp-cho-nhng-ngi-bn-rn-phn-mt
