Thái An
Sống ở CHLB Đức
từ trẻ nhưng Nguyễn Tường Bách vẫn được trong nước biết đến như một trong những
người viết văn, dịch thuật nổi tiếng. Là một nhà khoa học, rồi chuyển sang kinh
doanh xuất nhập khẩu, 60 tuổi, nghỉ hưu ông trở về cố quốc sinh sống.
Hiện ông làm
huấn luyện đào tạo về nhân sự cấp cao, đi thỉnh giảng ở một số trường đại học,
học viện.
Tất cả chúng ta đều
có những gương mặt khác nhau! Tùy theo từng đối tượng và trong những thời khắc,
chúng ta xuất hiện với một gương mặt khác nên cũng chẳng có gì ngạc nhiên khi
cùng một lúc, ông lại làm nhiều việc tưởng như trái ngược nhau. TS vật lý Nguyễn
Tường Bách nói vậy.
Lần đầu tiên
nghe tên, nhiều người lầm tưởng ông có họ hàng với anh em nhà Nguyễn Tường – những
trụ cột của Tự lực Văn đoàn (Khái Hưng, Nhất Linh, Thạch Lam). Nhưng tuyệt
nhiên không, ông gốc Bao Vinh – Huế, cách xa cái phố huyện Cẩm Giàng của Hai đứa
trẻ gần ngàn cây số. Có chăng, một điểm tương đồng là ông cũng thích viết lách.
Một buổi sáng
mùa xuân. Hà Nội ẩm ướt. Ngồi trên căn gác nhỏ trên phố Bảo Khánh vừa nhâm nhi
ly cà phê vừa ngắm cuộc sống trôi đi một cách chậm rãi bên Bờ Hồ, nghe giọng đặc
Huế của Nguyễn Tường Bách nhỏ nhẹ và chầm chậm nói về những chiêm nghiệm của
ông với đạo Phật, nhiều người cứ ngỡ đó là một “mệ” suốt đời gắn bó với Huế vừa
ra, chứ không phải một người đàn ông xa đất nước hơn 40 năm.
Đặc trưng của nền vật
lý hiện đại trong thế kỷ XX là sự tìm kiếm nguồn gốc khởi thủy của vật chất, cố
tìm ra những “hạt cơ bản” cuối cùng tạo nên nguyên tử. Thế nhưng, khi đến cánh
cửa cuối cùng mở ra để thấy bộ mặt thật của vật chất, nhà vật lý phát hiện vật
chất hình như không phải do những hạt cứng chắc tạo thành nữa mà nó chỉ là dạng
xuất hiện của một thực tại khác.
Vì thế mà vật
chất mang những tính chất hầu như đối nghịch nhau, nó vừa liên tục vừa phi liên
tục, vừa hữu hiện vừa phi hữu hiện, dạng xuất hiện của nó tùy theo cách quan
sát của con người. Những tính chất lạ lùng đó đưa ngành vật lý vào thẳng cửa
ngõ của triết học: Nền vật lý hiện đại vừa thống nhất và lý giải nhiều khái niệm
cơ bản của triết học, vừa đề ra những câu hỏi lớn của loài người mà các nhà đạo
học từ xưa tổng kết.
Và kỳ lạ thay, những
phát hiện hiện nay của nền vật lý hiện đại không khác bao nhiêu so với những kết
luận của các thánh nhân ngày xưa. “Ngành vật lý và triết học đứng trước những
luận đề vô cùng kỳ lạ và thú vị. Trong khung cảnh đó, người ta thấy tư tưởng Phật
giáo về vũ trụ và đời người có những giải đáp vừa rất bất ngờ vừa rất phù hợp với
cách đặt vấn đề của khoa học hiện đại”.
Đó là lý do
Nguyễn Tường Bách đã tâm đắc để dịch cuốn The
Taos of Physics (Đạo của vật lý) của giáo sư vật lý nổi tiếng Fritjof
Capra. Phật giáo có câu “tự lợi lợi tha”, làm lợi cho mình, cùng làm lợi cho
người khác. “Thấu hiểu điều này một cách sâu sắc là doanh nhân đã sống đúng
nghĩa với chiến lược cùng thắng (Win – Win)” – nhà vật lý Nguyễn Tường Bách
nói.
“Từ lúc nằm trong
nôi, 4 giờ sáng đã nghe ông nội tụng kinh. Có lẽ vì thế mà tinh thần Phật giáo
thấm đẫm trong tâm hồn mình” - ông Bách nhỏ nhẹ. Cùng những trải nghiệm của một
hành trình hơn 60 năm, trong đó, nhiều năm trong ngành vật lý, ông càng hiểu rõ
Phật giáo không phải là sự cứu rỗi hay chạy trốn khỏi cuộc đời mà là con đường,
thái độ và triết lý sống mang lại hạnh phúc và an lạc cho bất cứ ai. Nếu có một
tôn giáo nào tương thích với khoa học, thì đó chính là Phật giáo, A.Einsteins
đã “quán tưởng” từ hơn nửa thế kỷ trước.
Ở thời điểm
này, ông cảm thấy hài lòng nhất với vai trò của một người viết văn, công việc
ông cho rằng mình làm tốt hơn mảng khoa học, kinh doanh và dịch thuật, bởi qua
đó ông tiếp cận được nhiều người nhất... Tất cả những tác phẩm của ông, từ truyện
ngắn, tiểu luận khoa học và triết học đều mang hơi hướng thiền.
Năm 1989, khi sang Ấn
Độ để tiếp thị sản phẩm của ABB, ông là một nhà kinh doanh thuần túy. Nhưng những
nền tảng của cội rễ, cùng những trải nghiệm thú vị của chuyến du hành về miền đất
Phật đã thôi thúc ông cầm bút để cho ra đời tập ký sự Mùi hương trầm, một ký sự
trải dài qua những miền đất Phật giáo như Ấn Độ, Tây Tạng, Trung Quốc, Thái
Lan...
Những chuyến
hành hương địa lý, mở ra trong những trang viết của ông những chuyến hành hương
tâm linh, tác phẩm Lưới trời ai dệt. Vẫn xoay quanh những câu hỏi muôn đời của
loài người “vũ trụ là gì, từ đâu mà có?”, “thực tại trước mắt chúng ta thực chất
là gì?”, “bản chất của thực tại vật chất là gì?”..., tác giả dẫn dắt chúng ta theo
một hành trình từ vật lý đến triết học, rồi gõ cửa và dừng chân ở tư tưởng Phật
giáo để lý giải thế giới hiện tượng.
“Cuộc sống là
một dòng tâm thức bất tận, không đầu không đuôi... Hãy đơn giản hóa một đời
thành một ngày. Đời này của chúng ta như là ngày hôm nay”.
Ở tuổi lục tuần,
con trai duy nhất đang làm việc ở UAE, vợ chồng TS Nguyễn Tường Bách chọn con
đường trở về cố quốc định cư. Nghỉ hưu, nhưng với ông là một sự lựa chọn, một
khởi đầu mới, trải nghiệm mới cho những trang viết mới mẻ hơn.
Năm 1948:
Sinh ra tại TP Huế.
Năm 1967 -
1971: Du học Đức ngành xây dựng.
Năm 1975 –
1979: Nghiên cứu và bảo vệ thành công luận án tiến sĩ ngành vật lý ĐH
Stuttgart.
Năm 1979 –
1992: Giám đốc kinh doanh tập đoàn ABB chuyên sản xuất từ thiết bị phát điện.
Năm 1992 - đầu
2008: Giám đốc điều hành một công ty thương mại chuyên xuất khẩu các thiết bị
công nghiệp.
- Tác phẩm dịch:
Con đường mây trắng, Đạo của vật lý, Đối diện cuộc đời, Sư tử tuyết bờm xanh.
- Tác phẩm:
Đêm qua sân trước một cành mai, Lưới trời ai dệt, Mùi hương trầm.
|
